Terug in de tijd. Elf jaar geleden, op 20 februari 2014, schreef ik dit in 'C'est la vie (et la mort)', het inmiddels verdwenen besloten weblog van mijn familie:
De afgelopen dagen heb ik met veel plezier en aandacht een boeiend boek gelezen: The Gospel of Judas geschreven door Simon Mawer. Voordat je denkt ... o, nee, de zoveelste Dan Brown imitatie ... zal ik je geruststellen, Dan Brown zou willen dat hij dit boek had geschreven. De recensent van The Observer noemde het excellent en ik heb het de maximale vijf sterren gegeven op Goodreads (een soort Facebook voor boekliefhebbers) en dat doe ik heel zelden. Dit is een intelligent geschreven roman waarin vragen worden gesteld als "Waarom geloof je?", "Wat is je verantwoordelijkheid ten opzichte van je medegeloofsgenoten", maar ook "Wat is liefde je waard?" en "In hoeverre moet je trouw blijven aan je principes?".
Het rooms-katholieke geloof loopt als een rode draad door de door mijn oudste broer Hans geschreven genealogieverhalen van mijn familie. Als hij de generatie van onze grootouders bespreekt noemt hij hun geloof "allesoverheersend en verlammend". The Gospel of Judas gaat deels over de invloed van het rooms-katholieke geloof op de manier waarop de hoofdpersoon, een priester genaamd Leo Newman, zijn leven leidt. Hij twijfelt enorm aan zijn roeping. Niet alleen is hij van Joodse (!) afkomst - zijn moeder heette Neumann -, hij wordt ook verliefd op een getrouwde vrouw. Dan wordt hij gevraagd de tekst op een in Israël gevonden papyrusrol te vertalen, waarvan carbon dating heeft vastgesteld dat deze zo'n 2000 jaar oud is. Newman komt tot de ontdekking dat de tekst is geschreven door Judas Iskariot, die vertelt hoe hij kort na de kruisiging van Jesus diens lichaam uit het graf heeft gehaald en dit elders heeft herbegraven. Leo Newman realiseert zich dat als hij dit bekendmaakt hij een bom onder het christelijk geloof zal leggen. Jesus is dan immers niet 'uit de dood herrezen' en een van de dogma's van dit geloof wordt daarmee onderuit gehaald. Toen Maria Magdalena het graf leeg vond was dat om een andere reden dan zij dacht. Kun je je het effect voorstellen op het gemoed en de geloofsbeleving van Newman, die toch al zo aan het twijfelen is? Moet hij zijn ontdekking überhaupt wereldkundig maken?
Het verhaal van de papyrusrol is echter slechts een ondergeschikt deel van het geheel. De roman speelt zich af in Rome en Jerusalem, natuurlijk interessante plaatsen om de handeling te situeren. De liefdesgeschiedenis wordt op een heel integere manier behandeld. Newman is zich bewust van de hekken die het celibaat om zijn gevoelens heeft geplaatst en wordt zich slechts langzaam bewust van zijn liefde voor Madeleine, de getrouwde vrouw die hij maar niet uit zijn dromen kan verbannen. Ieder van ons die wel eens verliefd is geweest op iemand anders dan zijn of haar partner weet in welke emotionele rollercoaster je dan terechtkomt. Voor Newman geldt hetzelfde, al is zijn 'partner' hier de kerk. En dan is er ook nog het parallelle verhaal van Gretchen, de moeder van Newman, die tijdens de Tweede Wereldoorlog als vrouw van een Duitse diplomaat in Rome haar eigen affaire heeft met de jonge Italiaanse muziekleraar van haar zoon, en tenslotte haar eigen verraad pleegt.
Ik geloof niet in een god. Als anderen dat wel willen doen heb ik daar geen moeite mee. Wat ik echter niet begrijp is waarom veel gelovigen zich vrijwillig onderwerpen aan de vaak belachelijke rituelen van een georganiseerde godsdienst, rituelen bedacht en geleid door mannen in jurken die tot doel hebben de gelovigen in het algemeen en de vrouw in het bijzonder in het gareel te houden. Ik weet, het is een cliché, maar zo denk ik er nu eenmaal over. Wat ik ook niet kan vatten is het expliciete geloof dat die mensen hebben in dingen die gewoon niet waar kunnen zijn. Ik bedoel, heb jij ooit iemand op het water zien lopen, of uit de dood zien herrijzen, of een kind zien krijgen zonder dat er een piemel aan te pas komt (tenzij ze in het jaar 0 al kunstmatige inseminatie hadden)? Je gelooft toch ook niet in sprookjes?
Een van mijn favoriete films is Close Encounters of the Third Kind van regisseur Steven Spielberg, waarin vredelievende buitenaardse wezens de aarde bezoeken. Ik vind de film goed, niet alleen omdat ik nu eenmaal van science fiction houd, maar ook omdat ik zo graag zo'n gebeurtenis zou willen meemaken. Het zou de doodsteek zijn voor al die religies die beweren dat de mens door god is uitverkoren om het centrum van het universum te zijn om wie alles draait. Vorige week las ik in een krantenbericht dat twee archeologen van de universiteit van Tel Aviv door middel van carbon dating de 'leeftijd' hebben vastgesteld van in Israël gevonden botten van kamelen. In de bijbelse verhalen over Abraham, Jakob en Isaak komen deze dieren veel voor. De twee wetenschappers zeggen nu dat dat helemaal niet kan, hun onderzoek heeft namelijk uitgewezen dat de dieren pas in de tiende eeuw voor Christus daar opdoken. Volgens het Oude Testament echter zou een flink deel van die taferelen (mét kamelen) zich vóór die tijd hebben afgespeeld. Ik moet altijd vreselijk lachen als ik dat soort berichten lees. Je zal toch maar geloven dat het woord van god in zo'n 'heilig' boek staat. Je god wordt gelijk neergezet als een leugenaar.
Het gaat hier én in de roman van Simon Mawer natuurlijk om Faith, een Engels woord dat in deze context niet te vertalen is. Het beste lijkt nog een omschrijving als 'onvoorwaardelijk geloof in een onbewijsbaar iets'. Nogmaals, eenieder mag van mij Faith hebben in God, Allah, Brahma, of noem ze allemaal maar op, maar aan mij is het niet besteed.
The Gospel of Judas is een prachtig boek waar je ook van kan genieten als je wél in een god gelooft. Natuurlijk speelt Faith in godsdienstige dogma's een rol in de roman, maar dat is het niet alleen, het is ook faith (met een kleine f) in de liefde, faith in je medemens, en faith in jezelf en je principes. Philip Collins, recensent van The Observer, zegt dit over de roman: "There is a great deal in this book. It is part an introduction to papyrological scholarship, part a discussion on the role of the witness in biblical history and part a meditation on the nature of truth and authenticity. For the most part, Mawer is in complete control of his material and the book is much less heavy going than it sounds. In fact, it is thrillingly readable."
Meer * More * Más
➽ ajjdebruijnOnderweg / Boeken
➽ Familiealbum / Familiegeschiedenis
